Enkelartrose
Aantasting van het gewrichtskraakbeen tussen het scheenbeen en het sprongbeen kan het gevolg zijn van een trauma, overbelasting of een standsafwijking van de voet of de enkel. In sommige gevallen kan het spontaan ontstaan als gevolg van het natuurlijke verouderingsproces, dit is echter minder frequent in vergelijking met de heup of de knie.
Kenmerkend is de pijn die progressief toeneemt in de loop van de jaren. Vooral tijdens het lopen hebt u er last van, en geleidelijk aan kunt u ook steeds minder ver lopen. Vaak zien we ook een zwelling rondom de enkel. De enkel wordt eveneens stijver.
Een klassieke röntgenfoto helpt om de ernst van de aandoening te kunnen beoordelen. Vaak zijn aanvullende onderzoeken zoals CT-scan, botscan en MRI nodig.
Behandeling
Algemeen bestaat de eerste stap in de behandeling uit pijnstillers of ontstekingsremmers gecombineerd met goed ondersteunend schoeisel en aanpassing van de activiteiten. Bij een standsafwijking kan een steunzool baat geven. In latere stadia dient eventueel een infiltratie in het gewricht een oplossing bieden. Wanneer onvoldoende controle over de klachten wordt verkregen door middel van deze conservatieve behandelingen, moet soms overgegaan worden tot chirurgie. Dit kan bestaan uit een arthroscopisch debridement (met een kijkoperatie), een corrigerende osteotomie of het vastzetten van de enkel of het plaatsen van een prothese. De mogelijkheden zal uw orthopedisch chirurg met u bespreken.
Hielspoor – Fasciitis plantaris
Hielspoor is een ontsteking van het peesblad van de voetzool. Dit geeft stekende pijn onderaan de hiel, vaak bij de eerste stappen. Na verloop van tijd verbeteren de klachten, maar meestal komt de pijn terug tegen het einde van dag. De uitlokkende factor kan zijn lang staan of wandelen, nieuw schoeisel of overgewicht, maar is niet altijd even duidelijk.
Hielspoor is in principe een klinische diagnose. Aanvullende echografie en radiografie kunnen extra informatie geven en andere pathologie uitsluiten, maar is niet altijd noodzakelijk.
Behandeling
In de behandeling staat stretchen van de voetzoolpees en de achillespees op de voorgrond. Dit stretchen doet u met behulp van steunzolen en fysiotherapie. Aanvullend kan een nachtspalk voorgeschreven worden. Blootsvoets lopen wordt afgeraden.
Een volgende stap bestaat uit corticoïden-inspuitingen in de ontstoken peesaanhechting. Shockwave-therapie kan in bepaalde gevallen helpen. Zelden dient overgegaan te worden tot chirurgie.
Hamertenen
Bij hamertenen ontstaat er een bepaalde kromming in de kleinere tenen. Dit kan flexibel zijn, waarbij je de teen passief recht krijgt, of deze kunnen stijf gekromd zijn. Vaak ontstaat het door een insufficiëntie van het dwarse gewelf (spreidvoet), al dan niet gecombineerd met een hallux valgus.
Diagnostisch is een radiografische opname niet altijd noodzakelijk.
Behandeling
De eerste stap in het beleid bestaat uit aanpassen van schoeisel gecombineerd met een steunzool waarbij het dwarse gewelf wordt hersteld. Eventueel met siliconen teenhulsjes.
Indien dit geen voldoende verbetering van de klachten geeft is vaak een operatie nodig. Hiervoor bestaan verschillende mogelijkheden afhankelijk van de flexibiliteit en de eventuele afwijkingen aan de andere tenen.
Uw orthopedisch chirurg zal met u de mogelijkheden bespreken.
Voorvoetpijn – Metatarsalgie
Voorvoetpijn of pijn onder de ‘bal van de voet’ kan verschillende oorzaken hebben. Echter in de meeste gevallen zijn de klachten het gevolg van een doorgezakt dwarsgewelf van de voet. Hierdoor ontwikkelt zich een spreidvoet, waarbij de kopjes van de middenvoetsbeentjes overbelast worden. De reden waarom men een spreidvoet ontwikkelt is niet altijd bekend. Dit kan ten gevolge van lang staan, overgewicht, verzwakking van de voetligamenten of in het kader van rheumatische aandoeningen. Als gevolg van deze overbelasting ontstaat er eeltvorming op deze plaats op de voetzool.
Behandeling
Vaak kunnen de klachten onder controle gebracht worden door het dragen van steunzolen met een metatarsaalpad, waarbij het dwarsgewelf wordt gecorrigeerd. In uitzonderlijke gevallen dient overgegaan te worden tot chirurgie.
Indien de klachten blijven persisteren ondanks aangepaste steunzolen, moet er soms verdere diagnostiek gebeuren met specifieke beeldvorming.
Scheefstand van de grote teen – Hallux valgus
Bij een hallux valgus groeit het middenvoetsbeentje van de grote teen naar binnen en de teen zelf wijst naar de kleine tenen. Hierdoor ontstaat een knobbel (bunion) aan de binnenkant van de voet. Het is vaak deze knobbel die als eerste klachten geeft, voornamelijk in te nauwe schoenen die druk en wrijving veroorzaken over deze knobbel. Na langdurige irritatie kan deze ontsteken met meer pijn en roodheid. Na verloop van tijd kan er een misvorming van de andere tenen (vb. hamertenen) optreden, met pijn zowel op de tenen als onder de bal van de voet. De oorzaak is niet bekend. Wel ziet men deze aandoening vaker bij vrouwen, bij platvoeten, dragen van hoge hakken. Er bestaat een familiale predispositie.
Een staande röntgenopname van de voet bepaalt de ernst van de afwijking en is voornamelijk noodzakelijk indien chirurgie noodzakelijk is.
Behandeling
In milde of matige gevallen zullen eerst aangepaste schoenen (bredere teenbox, waardoor de druk op de knobbel vermindert) met steunzolen worden geprobeerd. Dit om zowel de klachten onder controle te krijgen alsook de progressie af te remmen.
In ernstige gevallen of wanneer de niet-operatieve maatregelen niet helpen, is een operatie noodzakelijk. Deze ingreep kan bestaan uit het rechtzetten of het vastzetten van de teen.
Wanneer chirurgie te veel risico’s inhoudt voor de patiënt of wanneer hij geen operatie wil, kunnen orthopedische schoenen een alternatieve oplossing vormen.
Holvoeten – Pes cavus
Bij holvoeten is er een verhoging van de middenste voetboog. Hierdoor wordt de belasting van de voet beperkt tot de hiel en de voorvoet. Het is over deze zones van te hoge druk dat er klachten ontstaan. Dit kan gepaard gaan klauwtenen of pijnklachten aan de buitenzijde van de enkel of voet ten gevolge van een standsafwijking van het hielbeen, waarbij de hiel te veel naar buiten staat.
Holvoeten zijn vaak erfelijk. In sommige gevallen komen holvoeten voor in het kader van neurologische aandoeningen zoals spierziekten, aandoeningen van het ruggenmerg of na een verlamming.
In sommige gevallen is een röntgenonderzoek van de voet noodzakelijk. Indien een onderliggende neurologische afwijking wordt vermoed, zal een EMG-onderzoek gevraagd worden.
Behandeling
Steunzolen kunnen het steunoppervlak vergroten en zo de zones van overdruk ontlasten. Soms zijn orthopedische schoenen noodzakelijk.
Bij ernstige aandoeningen kan overgegaan worden naar een heelkundige correctie van de voet, om het steunoppervlak te vergroten en de voet te stabiliseren. De operatieve procedure kan gaan van peestranfers, achillespeesverlenging, osteotomie (bot doorzagen en rechtzetten) tot arthrodese (vastzetten gewrichten).
Platvoeten – Pes Planus
Bij platvoeten is er een afplatting van voetboog waardoor de binnenzijde van de voet deels of volledig op de grond rust. Bij een soepele platvoet zal de voetboog zich corrigeren wanneer u op de tenen staat, dit in tegenstelling tot een stijve platvoet. Soepele platvoeten zijn het meest voorkomend en vaak familiair aanwezig. Bij stijve platvoeten ligt de oorzaak vaak aan een aangeboren afwijking, zoals vergroeiingen van de achtervoetbeenderen, maar deze kunnen tevens het gevolg zijn van langer bestaande platvoeten (ontwikkelende arthrose, peesinsufficiëntie, etc). Een verkorte Achillespees versterkt de platvoetafwijking.
Platvoeten geven niet altijd klachten. Soms is er sprake van een vermoeidheidsgevoel of pijn aan de binnenzijde of buitenzijde van de voet of enkel
Bij klachten dient een staand röntgenonderzoek van de voet te worden uitgevoerd.
Behandeling:
In de meeste gevallen is een behandeling met steunzolen en aangepaste schoenen aangewezen. Aanleren van rekoefeningen van de achillespees wordt aangeraden.
Bij ernstige platvoeten of bij stijve platvoeten is een operatieve behandeling noodzakelijk, waarbij de voet gestabiliseerd wordt. De toegepaste procedure is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en uitgebreidheid van de letsels. Dit kan gaan van peestranfers, achillespeesverlenging, osteotomie (bot doorzagen en rechtzetten) tot arthrodese (vastzetten gewrichten).
Echter wanneer de patiënt geen operatie wenst of er teveel risico’s op complicaties zijn, kunnen een orthopedische schoenen in sommige gevallen een waardig alternatief vormen.
Stijve grote teen – Hallux rigidus
Verstijving van de grote teen ontstaat door arthrose in het gewricht aan de basis van de teen. Door slijtage, al dan niet na een trauma of ontsteking of jicht, wordt het kraakbeen dunner en ontstaat er extra bot rond het gewricht, waardoor de teen minder beweeglijk wordt.
Dit geeft problemen bij het afrollen tijdens het lopen, moeilijker hogere hakken dragen, pijnlijke knobbel door de extra botaangroei.
Op een staande röntgenfoto van de voet kunnen we vaststellen hoe uitgebreid de afwijking is.
Behandeling
De eerste stap in de behandeling bestaat uit het aanpassen van schoeisel en steunzolen. Indien dit onvoldoende verbetering van de klachten geeft zal overgegaan worden tot chirurgie. Hierbij zal de orthopedisch chirurg beslissen op basis van de aantasting van het gewricht of alleen de extra botaangroei verwijderd dient te worden of men de teen moet vastzetten.
Morton neurinoom
Een Morton neurinoom is een ontsteking van de zenuw tussen 2 middenvoetsbeentjes die ontstaat ten gevolge van een langdurige inklemming. Dit veroorzaakt een verdikking van de zenuw. Meestal bevindt de verdikking zich tussen de 3e en 4e teen. Het komt veel meer voor bij vrouwen, omdat de ontsteking vaak veroorzaakt wordt door druk op de zenuw na het dragen van te nauwe en te hoge schoenen.
Typisch geeft dit een scherpe pijn over de voorvoet die vermindert zodra u de schoen uitdoet en op blote voeten loopt. Vaak geeft dit ook pijn en tintelingen of een doof gevoel van de tenen.
De diagnose gebeurt op basis van het verhaal en de kliniek waarbij vaak een pijnlijke ‘klik’ voelbaar is wanneer de voorvoet wordt samen geknepen. Aanvullend kan een echografie of een MRI-scan de diagnose bevestigen.
Behandeling
Aanpassen van het schoeisel gecombineerd met steunzolen zodat het dwarse gewelf wordt hersteld en de ruimte tussen de middenvoetsbeentjes vergroot zodat er minder druk op de verdikte zenuw komt is vaak voldoende. In sommige gevallen is een inspuiting noodzakelijk om de ontsteking onder controle te krijgen.
Als deze conservatieve behandelingen geen oplossingen bieden, kan een operatie waarbij de verdikte zenuw verwijderd wordt, een definitieve oplossing zijn. Hierdoor worden de beide tenen deels gevoelloos, maar is de pijn verdwenen. De revalidatie van dergelijke operatie bestaat hoofdzakelijk uit wondzorg, hoogstand en rust gedurende een 2-tal weken.
Ingegroeide teennagel – Onychocryptosis
Een ingegroeide teennagel komt voornamelijk voor aan de grote teen. Het kan echter wel voorkomen aan de kleinere tenen maar dit is eerder zeldzaam. De nagel is in de huid gegroeid en geeft daar dan klachten. Initieel is dit bij het dragen van nauw schoeisel, maar dit kan ook bij het lopen op bloten voeten. Dit ingroeien kan gecompliceerd worden met een infectie.
De oorzaak is niet altijd bekend. Te nauw schoeisel, de nagels te kort of afgerond knippen, de algemene vorm van de nagel, standsafwijking van de voet, etc. Vaak zien we dit bij pubers, mogelijks doordat hun nagels dunner zijn daar ze sneller groeien.
Behandeling
Een pedicure of podoloog kan het probleem vaak voorkomen of initieel behandelen. Indien er echter een infectie ontwikkeld, dient antibiotica gestart te worden in combinatie met chloraminebadjes. Bij recidiverend ingroeien van de nagel, moet soms overgegaan worden tot chirurgie. Tijdens deze ingreep wordt de rand van de nagel samen met nagelmatrix (groeizone) verwijderd. Hierdoor treedt er een blijvende versmalling van de nagel op. In slechts zeer uitzonderlijke gevallen dient de nagel volledig met nagelbed en nagelwortel verwijderd te worden.